როდესაც მშვიდი წყლის ზედაპირზე დიდი სისწრაფით ვარდება მძიმე ქვა, ზედაპირზე ტალღები წარმოიქმნება, წყალი ღელვას იწყებს... წყლის "აღელვება" მხოლოდ და მხოლოდ რეაქციაა ქვაზე, მის ქმედებაზე... და ეს სავსებით ბუნებრივია. ქვა ჩუმია, ხმაურს წყალი იწვევს მხოლოდ, როცა ქვა მასში ვარდება. ამიტომ ერთი შეხედვით "მღელვარე" და "ხმაურიანი" წყალი უფრო აგრესიული გვეჩვენება, ვიდრე მისი გამომწვევი მიზეზი - ქვა. ჩვენში გამჯდარი სტერეოტიპები და დოგმები ხელს გვიშლიან აგრესორი ქვაში დავინახოთ და არა წყალში, რომელიც სინამდვილები მხოლოდ რეაქციაა აგრესიაზე და სხვისგან "მიღებული" აგრესიის გარეგანი გამოხატულება - ანარეკლი, რომელიც სრულიად გამორიცხავს აგრესიას თავის თავში. სარკე რაც უფრო სუფთაა, მით უფრო კარგად ჩანს მასში არეკლილი ნაკლოვანებები, ამგვარად სარკის ბრალი არაა, თუკი მასში სიმახინჯემ ჩაიხედა. ჩვენ კი ხშირად (თუ ყოველთვის არა), სწორედ სარკეს და წყლის ზედაპირს ვაწერთ აგრესორის იარლიყს, იმისთვის რომ ნამდვილი აგრესიის წყარო დავფაროთ და სხვას გადავაბრალოთ ჩვენი ნაკლოვანებები. ჩვენ წყალს მისი ბუნებრიობისთვის განვსჯით, სიმშვიდეს მოვითხოვთ მისგან და ვუკრძალავთ "აღელვებას" მაშინ, როცა ღელვის მიზეზი თავად ვართ. მაგრამ.. მიუხედავად ზედაპირული ღელვისა, წყალი სიღრმეში ყოველთვის მშვიდია. მათი მდგომარეობის გარეგნულად შეფასება სიბრიყვე იქნებოდა, ვინაიდან ქვა, მიუხედავად სიჩუმისა - აგრესორია, წყალი მიუხედავად ხმაურისა - მსხვერპლი.

მახსოვს...

მე მახსოვს ყველაფერი... მახსოვს ატომად გახლეჩა, გულის პირველი ფეთქვა მახსოვს, პირველი ამოსუნთქვაც... მახსოვს ფრენა, ფრთებით თუ უფრთოდ... ხოხვაც მახსოვს ფრენამდე. მახსოვს ოკეანე, ტალღების სისველე, სიცელქე, ბრიზი მახსოვს თვალდახუჭულს, ქვიშაზე მწოლიარეს რომ მიგრძვნია სახეზე... მახსოვს პირველი ყვავილობა, მიწიდან ამოფეთქვა, ფოთოლცვენაც და პირველ თოვლად მოსვლაც, ენძელების სურნელად ფრქვევა მახსოვს... სინათლე მახსოვს, სხივებად დაშლაც... სრული სიბნელეც მახსოვს... სინათლემდე. მახსოვს სიყვარული, ტკივილი, ღიმილი... ყველა იარა. სიცოცხლის შეხება მახსოვს... სიკვდილის გემოც. მე მახსოვს მელოდია, აი ის - მთავარი! სულ რომ დამყვება თან, სულ რომ ისმის ატომებს მიღმა... მე თვით უკვდავება მახსოვს, მარტოობის სევდით გაჟღენთილი.

მაგრამ, ხანდახან... ხანდახან მინდა დამავიწყდეს ყველაფერი; მინდა დამავიწყდეს ფიქრი, ყველა გრძნობა და შეგრძნება, ყველა სიხარული და ტკივილი; ნოტები ხომ არ ფიქრობენ, ისინი მხოლოდ მღერიან, წვიმა უბრალოდ წვიმს, თოვლი უბრალოდ თოვს, ქარი უბრალოდ დაქრის ნებაზე, მზე - უბრალოდ ანათებს...

მე ყველაფერი მახსოვს, რაც მიგრძვნია, რაც მიგემია და განმიცდია, ყველაფერი... გარდა იმისა, რაც ვარ.

მე კი სიმღერა მინდა ვიყო და არა მომღერალი; ნოტი მინდა ვიყო და არა სიმი, ან თითები, რომლებიც ამ სიმებზე უკრავენ; მელოდია მინდა ვიყო და არა მუზა, ან მისი შემქმნელი...

მე არ მინდა ვიყო ფრინველი, არც ანგელოზი, არც ფრთები მინდა, არ მინდა მახსოვდეს ფრენა... თვითონ ფრენა მინდა ვიყო! მე არ მინდა მახსოვდეს სიყვარული, არ მინდა ვგრძნობდე... თვითონ სიყვარული მინდა ვიყო!
არ მინდა ვსუნთქავდე, თვითონ სუნთქვა მინდა ვიყო! მე არ მინდა მახსოვდეს ღმერთი...

მე არასოდეს მახსოვს ის, რაც ვარ...

/26.11.2016/

მითხარი

მითხარი, რომ ეს არ არის სიზმარი ერთი მძინარის, სადაც სიცოცხლე იფანტება შორეული ნისლივით, რომ ეს არ არის დასასრული დღის... მზის, და რომ ჯერ კიდევ წინ არის დიდი განთიადი. მითხარი! რომ სხივებთან მოთამაშე მტვერი არ გაქრება თვალს რომ გავახელ, რომ ქარი ისევ მასუნთქებს ღრუბლებს, წვიმა ისევ დამისველებს სახეს. მითხარი, რომ ხელის გულებს ჯერ კიდევ ახსოვთ ყინულის დნობა, რომ თითები კვლავ გალღვებიან სინაზისგან... შეხებისას; და რომ დაცემა მტკივნეული სულაც არ არის... მსუბუქია მიწა; რომ მანძილი ფიქრიდან ცამდე ერთი წამია... არ ღირს დანებება.

ჩუმად მითხარი, რომ ოცნებებს არ აქვთ საზღვრები, გრძნობებს - მარწუხები, ფრთებს - ბორკილები, მაგრამ, დაბლა ვარდნისას დაასწრებ წამს და... ვიგრძნობ, როგორ დამხვდება მიწამდე შენი ხელები.

/22.11.2016/

არ ცოდნა - არ ცოდვაა (???)

"არ ცოდნა ციხეა ღმერთისთვის. ცოდნა ღმერთის სასახლე!" რუმი

ალბათ ტყუილად არ ქვია ცოდნას სინათლე, უვიცობას კი - სიბნელე. და თუკი სინათლე ღმერთთან გვაახლოვებს, ხოლო სიბნელე ბოროტების სინონიმია, ნებისმიერი სიბნელე, უვიცობით გამოწვეული - იგივე ბოროტებაა. არ ვიცი, საიდან მოვიდა ფრაზა “არცოდნა - არცოდვააო”, რომელ უგუნურს დასჭირდა საკუთარი ბნელი ქმედების გასამართლებლად, მაგრამ ფაქტია, დღეს ამ ფრაზით მეტი ხელმძღვანელობს, ვიდრე თუნდაც “გიყვარდეს მტერი შენი”-თ.

როგორ შეიძლება არცოდნა და უვიცობა უცოდველობით ან გინდაც სიბრიყვით შემოსო, და რა მნიშვნელობა აქვს “იცის” თუ “არ იცის” ადამიანმა თეორიულად, როცა ეს მის შინაგან მდგომარეობას ასახავს. როგორ შეიძლება სიკეთე დაარქვა, ან თუნდაც უბოროტობად ჩათვალო რეალურად ბოროტი საქციელი, მხოლოდ იმიტომ, რომ “არ იცის”, ან პირიქით, როგორ ვერ უნდა დაინახო სიკეთე მაშინ, როცა ადამიანი ნებით აკეთებს მას და არა იძულებით. ჩვენ ხომ აქ სულიერ, შინაგან ცოდნაზე ვლაპაკობთ და არა დასაზუთხ კანონებზე... უბრალოდ წარმოვიდგინოთ ორი განსხვავებული ადამიანი, რომელთაგანაც ერთი ჩვეულებრივი ადამიანია, რომელსაც არასოდეს გაუგია ათი მცნების შესახებ, მაგ: არა კაც ჰკლა, და არც სისხლის სამართლის კოდექსი გადაუშლია არასოდეს, მოკლედ რომ ვთქვათ, არ იცის, რომ კაცის კვლა “ცუდია”, ხოლო მეორე ათეისტი (პირობითად), რომელმაც იცის ათი მცნების შესახებ, თუმცა მისთვის ღირებულ ინფორმაციას არ წარმოადგენს (ინფორმაციას და არა ცოდნას, სწორად გამიგეთ), ანუ ცოდვად არ თვლის. ამ ორ ადამიანს საერთო მხოლოდ ის აქვთ, რომ კანონი არცერთისთვის არ არის შემაფერხებელი ფაქტორი. მაგრამ, პირველი კლავს, მეორე არა (პირობითად, თუმცა მსგავსი კონკრეტული ფაქტები ხშირია)... რატომ? თუკი პირველ შემთხვევას უვიცობით გავამართლებთ, ეს ავტომატურად ნიშნავს, რომ ამ ადამიანში სიბოროტის ნაპერწკალი არ არის და ვთვლით, რომ უბრალოდ არ ცოდნის ბრალია? ან თუკი ადამიანი ამკრძალავ ფაქტორებს უარყოფს, მაგრამ მაინც ვერ აღმართავს ხელს თუნდაც ცხოველის მოსაკლავად, ეს მის სიკეთეზე არ უნდა მეტყველებდეს? და საერთოდაც, ამისთვის მცნება და მითითება უნდა გვჭირდებოდეს? ცოტა უფრო გავართულებ კითხვას და... თუ მე დაწერილი მცნებები და კანონების შიში მაფერხებს არ ჩავიდინო ბოროტება, ეს ავტომატურად ჩემს სიკეთეზე მეტყველებს???

“ცოდვა” როგორც ასეთი, სწორად იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანს სინათლისკენ სწრაფვა არ აქვს. ის მუდმივად სიბნელეში ზის და მეტიც, ამით იმდენად კმაყოფილია, რომ თავის სიბნელეს “უწყინარი” უვიცობით და სიბრიყვით ამართლებს. ოღონდ “ცოდნაში” ადათ-წესების, კანონების და მცნებების ცოდნას არ ვგულისხმობ, იმ შინაგან, თანდაყოლილ სინათლეს ვგულისხმობ, რომელიც მუდმივად უნდა ვზარდოთ ჩვენში, იმ სულის კარნახს, სინდისად წოდებულს, რომელიც საზოგადოებრივ მორალსაც კი არ სცნობს, თუკი თვითონ ჯანმრთელი და სრულფასოვანია. უვიცობა - სიბნელედ წოდებული, სიბნელე კი თავის მხრივ ბოროტებად წოდებული, მხოლოდ ადამიანის სულიერ მოუმწიფებლობაზე მეტყველებს, რომლისთვისაც სინათლე სრულიად უცხოა იმისთვის, რომ მისკენ სწრაფვა ჰქონდეს, მისი “ბნელი” სიბრიყვე სიბრძნის “სინათლეს” უბრალოდ არ სცნობს. ეს ორი უკიდურესი პოლუსია.

...კი, რა თქმა უნდა, ჩვენშია ორივე პოლუსი, ორივე უკიდურესობა, და მთლიანობაში ორივე ერთიაო მეტყვით, ერთი - მეორის მშობელია, მაგრამ არა ასე პირდაპირი გაგებით, არა იმ გაგებით, რომ სამყაროები ვანადგუროთ. სამყაროში სინათლე და სიბნელე აბსოლუტურ ჰარმონიაში არიან, ისევე როგორც დღე და ღამე, ან მზე და მთვარე, იქ აბსოლუტური ბალანსია, რომელიც ჩვენ გარეთ კი არა, საკუთარ შინაგან სამყაროშიც კი ვერ დაგვიმყარებია. აბსოლუტის პრიზმაში კი სიკეთე და ბოროტებაც სხვა რაკურსით ჩანს და არავინ იცის, ერთი კონკრეტული ადამიანის თუნდაც მკლელობა რამდენ სიკეთეს მოუტანს მთელ სამყაროს, მაგრამ ეს ჩვენს კომპეტენციაში არ შედის, ამისთვის მინიმუმ ის უმაღლესი ცოდნაა საჭირო, სწორედ ის შინაგანი სიბრძნე - სინათლე, რომელსაც ასე ვუარყოფთ და გავურბივართ. მაგრამ ბრძენმა ყოველთვის იცის, რომ ბალანსი და ჰარმონია საკუთარ თავში უნდა მოიპოვოს და არა გარეთ.

"გუშინ ძალიან ჭკვიანი ვიყავი, სამყაროს შეცვლა მინდოდა. დღეს ბრძენი ვარ, ასე რომ, საკუთარ თავს ვცვლი!" რუმი

სამყარო კი თავისით აბალანსებს “კანონებს”. ჩვენგან განსხვავებით მას ამის უნარი აქვს. მე თუ უვიცობით ხელს ჩავყოფ მდუღარე წყალში, ეს რა თქმა უნდა “ცოდვად” არ ჩამეთვლება, არც ბოროტებად ითვლება ერთი შეხედვით და არც არავინ დამსჯის ამის გამო, ამაში დამნაშავე მხოლოდ მე ვარ, მე თვითონ, ჩემი უვიცობით დავიზიანე თავი, პრინციპში “ბოროტება” მივაყენე საკუთარ თავს, მაგრამ ფაქტია, მე ხელი დამეწვება, და ისიც ფაქტია, რომ ჩემმა არ ცოდნამ "სიკეთე" არ მომიტანა... ეს ბუნების კანონია, სამყაროს კანონზომიერება, მდუღარე წყალმა არ იცის, რომ მე მას ჩემი უვიცობით არ ვუფრთხოდი და ამ ფაქტორს ჩემს გამო “ვერ გაითვალისწინებდა”, ვერ დაარღვევდა თავის კანონებს... და როგორც მსგავს ფიზიკურ ქმედებებზე გვაქვს შინაგანი ინსტიქტი, რომელიც გვკარნახობს ამა თუ იმ სიტუაციებში როგორ მოვიქცეთ, ზუსტად ასე გვკარნახობს ის შინაგანი ცოდნაც, რისი გაკეთება შეიძლება და რისი არა, ან მინიმუმ რას რა მოყვება. ჩვენ ხშირად “უცოდინრობით” ვიმართლებთ თავს, რაც დიდი სიბრიყვეა, იმდენად, რამდენადაც არ გვინდა ამ სიბნელიდან თავის დაღწევა და გამოსავლის მაგივრად მხოლოდ გამართლებებს ვეძებთ.

“ბნელ დროებაში კარგად ჩანს ნათელი ადამიანები” -ო, თქვა რემარკმა, ისევე როგორც ბნელ ცაზე მოკაშკაშე ვარსკვლავები. ხოდა... რატომ უნდა ვიყოთ ვარსკვლავების მშთანთქავი შავი ხვრელები, როცა თავად ვარსკვლავებივით შეგვიძლია ნათება?

/15.11.2016/

სამართლიანობა

ხშირად პატიება ყველაზე დიდი სასჯელია, ხოლო სამართლიანობა - შურისძიება... ან პირიქით.

მიფიქრია სამართლიანობაზე, არაერთხელ... მიფიქრია როგორ უნდა აღასრულო სამართლიანობა შურისძიების გარეშე. ფაქტია, სამართლიანობა ერთერთ უმაღლეს ცნებად ითვლება, შურისძიება კი პირიქით. აი დაუკვირდით... ადამიანმა ადამიანი მოკლა, სამართლიანია თუ ის დაისჯება, მაგრამ საკმარისია ეს სამართლიანობა შენით აღასრულო, აუცილებლად შურისძიება დაერქმევა და არა სამართლიანობა, ხომ?.. ფაქტია ისიც, რომ სამყაროში არსებობს კანონზომიერება, მიზეზ - შედეგობრიობა, ანუ, დასასჯელი აუცილებლად დაისჯება, არაფერი ქრება უკვალოდ, არცერთი ქმედება, შენი ხელით მოხდება ეს თუ სხვისი, დღეს თუ ხვალ, ღმერთის ჩარევით თუ სამყაროსი, მაგრამ ყოველ ქმედებას მოყვება შედეგი. ჩვენ ამ დროს "გვევალება" პატიება, და... ამ მხრივ რომ დავუფიქრდეთ, ალბათ მართლაც ყველაზე დიდი სასჯელია ხანდახან ეს, რადგანაც ამ შემთხვევაში "პატიება" ნიშნავს დამნაშავე სამყაროს გადასცე "დასასჯელად", ფაქტობრივად სამყაროს (ან ღმერთს) სთხოვ შენს მაგივრად იძიოს შური. გაიხსენეთ რამდენ "მორწმუნეს" უთქვამს ასეთი ფრაზა: "ღმერთი გადაუხდის!" ნუთუ ეს პატიებაა? თუ პატიობ... გულით თუ პატიობ, მაშინ სურვილიც აღარ უნდა გქონდეს მისი დასჯის. პილატეს ქმედებას მაგონებს ეს ამბავი: "მე ხელები დამიბანიაო", მომენტალურად ღმერთს ჰკიდებენ პასუხისმგებლობას მის დასჯა-არდასჯაზე. ამასობაში გადის დრო, იმ "დამნაშავეს" ავიწყდება თავისი ქმედება და უცებ, ერთ მზიან და მშვენიერ დღეს არსაიდან თავზე ეცემა უბედურება, თან საერთოდ ვერ ხვდება რატომ ან რისთვის. სხვათაშორის (ჩემი დაკვირვებიდან) რაც მეტი დრო გადის, მით უფრო მძიმედ ეცემა. აი მაგალითად, როცა კონკრეტულად მას კი არა, მის უახლოეს და უსაყვარლეს ადამიანებს ემართებათ რაიმე ცუდი და მართალია, გაკვეთილი მისთვისაა, თუმცა ამ "გაკვეთილს" უახლოესი ადამიანების უბედურების ხარჯზე სწავლობს. და ფიქრობ... ხომ არ ჯობდა არ მეპატიებინა და მაშინვე მომეთხოვა "სამართლიანობის აღდგენა"?.. უფრო ჰუმანური ხომ არ იქნებოდა?

არადა, სამართლიანობაც რომ "გვევალება"? იქნებ ამიტომაც ითვლება სამართლიანობა უმაღლესად?

Справедливость по отношению к ближнему следует воздавать безотлагательно; медлить в таких случаях - значит быть несправедливым. /Жан де Лабрюйер/

კი, შეიძლება აქ იმაზეა საუბარი, როცა ადამიანი სიკეთეს გვიკეთებს და ჩვენც უნდა დავუბრუნოთ ეს სიკეთე, მაგრამ ზოგადად სამართლიანობაში როგორც სიკეთე, ბოროტებაც ისევე იგულისხმება. მეორეს მხრივ, თუ ადამიანი უმნიშვნელო არაა ჩვენთვის, მართლაც, უფრო ჰუმანური ხომ არ იქნება სამართლიანობის აღდგენა მოითხოვო მყისვე?

და საერთოდაც, რითი განსხვავდება შურისძიება სამართლიანობისგან? ალბათ მხოლოდ იმით, თუ რა გმართავს და რა გამოძრავებს ამ დროს. სამართლიანობის პრინციპი არის ის, რომ მსგავსი ქმედება იმ კონკრეტული თუ სხვა ადამიანისგან აღარ განმეორდეს, ერთგვარი მაგალითია სხვებისთვის და დადებითი აქვს ის, რომ ბოროტება მეტნაკლებად შემცირდეს, შურისძიების დროს კი პირადი ინტერესი დგას წინ, ამ დროს არავინ ფიქრობს იმაზე, მისი მხრიდან სამართლიანობის აღდგენა რეალურად კარგს მოიტანს თუ ცუდს? იქნებ ამ "სამართლიანობამ" უფრო მეტად გააბოროტოს ადამიანი და უარეს ქმედებამდე მიიყვანოს? თუკი ნამდვილად დარწუნებული ხარ, რომ შენი სამართლიანობა სამყაროს ოდნავ მაინც შეცვლის უკეთესობისკენ, თუკი დარწმუნებული ხარ, რომ პირადი ინტერესი უფრო წინა პლანზე არ დგას და ნამდვილად სასიკეთოდ აკეთებ, მიუხედავად საზოგადოების შეფასებისა, რომელიც აუცილებლად მაინც შურისძიებად ჩაგითვლის, შეიძლება საკუთარ სინდისთან ეს სტატუსი მოხსნა. სინდისი კი ამაზე "თვალს არ დახუჭავს" არცერთ შემთხვევაში, ეს სულის კარნახია, და თუ ამ ქმედების დროს შინაგანად გაწუხებთ სინდისი, ესე იგი მაინც შურისძიებას აქვს ადგილი. Чтобы научить людей любить справедливость, надо показать им результаты несправедливости. /Адам Смит/

პატიება ამ დროს თავის დაზღვევაა. იმ უდიდესი ადამიანების მხრიდანაა თავის დაზღვევა, ვინც პატიებისკენ მოუწოდებს კაცობრიობას, რადგანაც კაცობრიობა (ყოველშემთხვევაში მისი უდიდესი ნაწილი) ჯერ არაა მზად იმისთვის, რომ უმაღლესი სამართლიანობა პირადი ინტერესის გარეშე აღასრულოს. მას ეს ჯერ არ შეუძლია. ამისთვის დიდი პასუხისმგებლობაა საჭირო, იმდენად დიდი, რომ... შეიძლება მთელ სამყაროზეც კი, ვინაიდან ნებისმიერი ჩვენი ქმედების დროს დარწმუნებული უნდა ვიყოთ, რომ სამყარო სულ ცოტათი მაინც შეიცვლება უკეთესობისკენ. ვის შეუძლია თავის თავზე აიღოს ამხელა ტვირთი, როცა საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობისთვისაც კი არ გვყოფნის ძალა?

ვინაიდან ამხელა პასუხისმგებლობისთვის ბევრი არ არის მზად, ამიტომ:

მართალია სამართლიანობა ბოროტებას ამცირებს სამყაროში, მაგრამ სამართლიანობის აღსრულება საკუთარი ხელით - ეს შურისძიებაა;

ტკივილი სულს კურნავს, მაგრამ ტკივილის მიყენება სხვისთვის - ეს ძალადობაა;

ცრემლი გულს არბილებს, მაგრამ განზრახ ატირო სხვა - ეს ბოროტებაა;

ბოლოს და ბოლოს სიკვდილიც კი სულიერი გადმოსახედიდან, სულაც არაა სიკვდილი და სულის დაბადებაა, სიკეთეა სულისთვის, მაგრამ მოკლა ადამიანი - ეს უკვე ცოდვაა.

/01.11.2016/